The 99 -Stripverhaal over de Helden van Allah

door Rihana Jamaludin      30 juli 2010

Wie had gedacht dat een Islamitisch stripverhaal kans zou maken na alle ophef over Deense cartoons van de profeet Mohamed in 2005?
Maar ´The 99 ´, een superhelden-strip met als thema de 99 Namen van Allah, is ongekend populair in het Midden-Oosten en Azië en heeft ook Europa bereikt met fans in Frankrijk, Groot-Brittanië en Spanje.
De populariteit is zo groot dat er vorig jaar zelfs een themapark is geopend in Koeweit: The 99 Village. En nu staat de strip op het punt Europa te veroveren in de vorm van een door Endemol geproduceerde televisieserie. Hoe is dat allemaal zo gekomen?

De maker: Naif Al-Mutawa
Naif Al-Mutawa is een 39-jarige Koeweiti klinisch psycholoog. Hij studeerde in de Verenigde Staten psychologie en had als bijvakken geschiedenis en Engelse literatuur. In Koeweit werkte hij als psycholoog met voormalige krijgsgevangenen en in het Bellevue Hospital in New York met Irakese vluchtelingen, slachtoffers van marteling om religieuze of politieke redenen. Met eigen ogen zag hij welk leed intolerantie kon veroorzaken.

Als kind was Naif Al-Mutawa al dol op stripverhalen, vooral de in de Arabische landen zeer populaire Amerikaanse comics van superhelden. In de loop der jaren echter, werden de religieuze autoriteiten steeds strenger en machtiger, met gevolgen voor de censuur.
Dr. Al-Mutawa was net gepromoveerd en stapte in Londen met zijn familie in een taxi, toen zijn zuster hem eraan herinnerde dat hij had gezegd na zijn afstuderen te zullen gaan schrijven. ´Alleen als ik een concept zou hebben met de potentie van Pokémon´ antwoordde hij. Toen dacht hij aan het recent afgekondigde verbod op de Japanse Pokémonstrip door de Saudi autoriteiten wegens bevordering van polytheïsme. ´Wat was er toch met de Islam gebeurd? Eén van de 99 eigenschappen van God was toch Al Halim, de Verdraagzame?´ vroeg hij zich af. ´En opeens kwam het idee op: helden, met de 99 attributen.´ Tegen de tijd dat de taxi op zijn bestemming arriveerde, had hij zijn plan.

Een strip wordt geboren
Terug in Koeweit begon Al-Mutawa rond te kijken hoe hij sponsors voor zijn plannen kon vinden. In de periode dat hij met vluchtelingen werkte, had hij de verhalen van mannen gehoord die waren opgegroeid met de verering van hun held, rolmodel Saddam Hoessein, om later door diens regime verraden en gemarteld te worden. ´De Arabische wereld had betere rolmodellen nodig´. Zoveel was duidelijk. De boodschap van veel jeugdlektuur in het Midden-Oosten vond Al-Mutawa niet voor kinderen geschikt. De bestseller was het ´Intifada Album´, een stickerboek met afbeeldingen van huilende Palestijnse moeders, gewonde kinderen, Israëlische tanks en teksten die de martelaarsdood verheerlijkten. De maker van het boek, een Hamas aanhanger die in 4 maanden tijd 40.000 albums en 12 miljoen stickers had verkocht, verklaarde dat er nu eenmaal niet was te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit.
Met een krantenknipsel op zak over de populariteit van dit album, wist Al-Mutawa 7 miljoen dollar bijelkaar te krijgen van investeerders uit de Perzische Golf en van vroegere studiegenoten. Daarmee richtte hij in 2004 de Teshkeel Media Group op. Dr. Al-Mutawa wist wat hij wilde, de strip moest een klassieker worden als Spiderman, of anders niets. Hij wilde geen vijfde-wereld-produkt.
Al-Mutawa recruteerde een aantal tekenaars en een scriptschrijver met jarenlange ervaring bij de Amerikaanse comics concerns Marvel en DC, bekend van de superhelden strips zoals Batman. Samen met Fabian Nicieza  (X-men) schreef hij de scripts, later met Stuart Moore van de Iron Man strips. De tekeningen werden verzorgd door John McCrea (Spiderman), James Hodgkins en Sean Parsons. In november 2006 was het eerste stripboek gereed.

Succes en kritiek
Vanaf het begin was ´The 99´ een succes. Eindelijk hadden kinderen uit Arabische landen rolmodellen die meer met henzelf gemeen hadden dan de vroegere westerse striphelden. Het was de eerste superheldenstrip gebaseerd op de Islamitische cultuur.
Maar er kwam ook kritiek: de strakke kleding en make-up van de superheldinnen was sommigen een doorn in het oog. Anderen vonden de personificatie van Gods eigenschappen blasfemie. Een Koeweiti schriftgeleerde meende dat de strip uitdroeg dat je beter op mensen dan op God kon vertrouwen, wat tegen de Koran inging.
Mutawa bevestigde dat hij geen schriftgeleerden had geraadpleegd voor hij de strip creëerde. ´We moeten niet toestaan dat een kleine groep mensen ons vertelt hoe we onze religie moeten beleven. Ik geloof in de Islam en ik geloof ook in evolutie.´
De strip werd in eerste instantie in sommige landen verboden. Pas toen de Unicorn Investment Bank, een streng Islamitische bank met een bestuur van Sharia-geleerden, in 2007 in  zijn project investeerde, werd zijn produkt halal bevonden. De strip verschijnt nu in verscheidene kranten in Saudi-Arabië en Koeweit. Wereldwijd worden er per jaar 1 miljoen exemplaren van de strip verkocht.

Het verhaal
´The 99´ begint in de 13e eeuw met de bestorming van Bagdad door de Mongoolse horde. De beroemde bibliotheek Dar al Hikma (Huis van Wijsheid) uit het Gouden Tijdperk van de Islam, wordt door de barbaren vernietigd door alle boeken in de rivier de Tigris te gooien, die zwart wordt van de inkttranen. Enkelen van de boekbewaarders weten echter de kracht en wijsheid van de boeken te redden door de eigenschappen via de oplossende inkt in de rivier, in 99 edelstenen te laten opnemen.
Eeuwen later worden de stenen op 99 plekken van de wereld teruggevonden, waaronder de Verenigde Staten, Saudi-Arabië, Indonesië´, Ghana en Portugal. De helden vormen aldus een internationaal gezelschap van jongeren met bijzondere krachten, die tegen het onrecht strijden. Onder leiding van Dr. Ramzi gaan zij op zoek naar de verschillende stenen.
Daarbij brengen ze o.a. voedselhulp naar verhongerende Afghaanse dorpelingen, bestrijden olifantenstropers in Afrika en trainen hun krachten om tegen de slechte Rughal te vechten.
Elk der stenen bevat een eigenschap van Allah, die overgaat op de held. Zo is er Noora (het Licht), een Arabisch meisje dat het ´licht´ in iemand kan zien en hologrammen kan maken. Daar (de Brenger van Nood), is de blonde Amerikaan (zelf in een rolstoel) die zowel kan helen als pijn veroorzaken met zijn gedachten. Al Battina (de Verborgene) is een heldin met een onzichtbaar makende boerka. Het populairste karakter is de krachtpatser Jabbar (de Krachtige).

TV serie
In 2009 werd bekend dat het Nederlandse bedrijf Endemol ging investeren in een animatieserie voor TV van ´The 99´. Het gaat om 26 afleveringen van 30 minuten die in India zullen worden geproduceerd. De post-productie vindt plaats in Groot-Brittanië.
Endemol International verzorgt wereldwijd de rechten, maar de Indiase co-producent Sanraa Media bezit de distributierechten van de serie in India, Indonesië, Maleisië, Pakistan, Sri Lanka en Thailand.
De karakters uit ´The 99´ dragen waarden uit die zowel Islamitisch als algemeen gelden, zoals edelmoedigheid, waarheid, liefde. ´Dit zijn geen dingen waar de Islam monopolie op heeft.´, aldus Dr. Al-Mutawa. ´Na de aanslagen van 9/11 wilde ik een manier vinden om de Islam te heroveren op de mensen die het geloof gegijzeld hebben, maar ik wist niet hoe. Het antwoord lag voor de hand. Het was net zo simpel en net zo moeilijk als 11 keer 9. Het antwoord was 99.´

Kliniek, awards, Obama
Dr. Al-Mutawa is als klinisch directeur verbonden aan het toonaangevende Soor Center in Koeweit, een instituut dat een verscheidenheid aan psychologische hulp biedt.
Intussen heeft Naif Al-Mutawa diverse prijzen voor zijn streven naar positieve Islamitische rolmodellen voor kinderen ontvangen, o.a. van de Verenigde Naties. President Obama prees zijn initiatief.
Ook voor de strip zelf ontving hij erkenning: in Brazilië werd ´The 99´ de FIHQ Award toegekend, een prestigieuze prijs die eerder is uitgereikt aan beroemde striptekenaars als Will Eisner (The Spirit) en Don Rosa (Disney).
Toen na een stripworkshop een universiteitsstudente met een zwarte hoofddoek aan, hem vertelde dat ze geshockeerd was door een scène in de strip, waarin heldin Noora zegt te bidden tot God en dit met onbedekt hoofd doet, antwoordde Dr. Mutawa: ´Waarom? Denk je dat alleen wie de hijab draagt God om hulp kan vragen? Er is niet maar één manier om moslim te zijn. Er zijn op zijn minst 99 manieren.´


Bronnen: Volkskrant 23 okt´09 artikel Sacha Kester,Washington Post 11 juni´08 article by Faiza Saleh Ambah, www.al-mutawa.com , Een Vandaag 29 juli´10, www.the99.org, blogs.lubbockonline.com, www.wereldjournalisten.nl 12 aug´09,The Sunday Times 20 aug´09 article by Rhys Blakely